Mùa hè đến cũng là lúc những chùm nhãn ngọt lịm bắt đầu xuất hiện nhiều hơn trên các sạp hàng khắp các chợ. Không chỉ là món trái cây thơm ngon quen thuộc, trái nhãn còn ẩn chứa nhiều lợi ích sức khỏe ít người biết đến.
Vậy trái nhãn có tác dụng gì? Ăn nhãn có tốt không? Cùng khám phá ngay trong bài viết dưới đây!
1. Trái nhãn và đặc điểm nổi bật
Trái nhãn là loại quả nhiệt đới quen thuộc với người Việt. Thường xuất hiện vào mùa hè và được ưa chuộng nhờ vị ngọt thanh, thơm dịu. Nhãn thuộc họ Bồ Hòn (Sapindaceae), có tên khoa học là Dimocarpus longan, cùng họ với vải và chôm chôm.
Đặc điểm nổi bật của trái nhãn:
- Hình dáng: Quả tròn nhỏ, đường kính khoảng 1.5–2.5cm;
- Vỏ ngoài: Mỏng, màu nâu vàng hoặc vàng xám, có vân nhẹ;
- Thịt quả: Trắng trong, mọng nước, ngọt đậm, ôm sát hạt;
- Hạt: Màu đen bóng, tròn đều – khi cắt ngang dễ thấy giống “mắt rồng”, nên nhãn còn được gọi là “long nhãn”.
Nhãn được trồng nhiều tại các tỉnh miền Bắc và miền Nam Việt Nam như Hưng Yên, Đồng Tháp, Bến Tre,… Ngoài ăn tươi, nhãn còn được chế biến thành long nhãn (nhãn sấy khô) để dùng trong chè, thuốc bổ hoặc làm quà tặng đặc sản.
2. Thành phần dinh dưỡng trong trái nhãn
Trái nhãn không chỉ hấp dẫn bởi vị ngọt đậm đà mà còn chứa nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe. Theo dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), trong 100g nhãn tươi có thể tìm thấy những thành phần dinh dưỡng sau:
Thành phần cơ bản:
- Năng lượng: ~60–70 kcal
- Carbohydrate: 15g (chủ yếu là đường tự nhiên như glucose, fructose)
- Chất đạm: 1g
- Chất béo: Gần như không có
- Chất xơ: ~1g
Vitamin và khoáng chất:
- Vitamin C: 84mg (đáp ứng khoảng 140% nhu cầu hằng ngày)
- Vitamin B1 (Thiamin), B2 (Riboflavin), B3 (Niacin): Hỗ trợ chuyển hóa năng lượng
- Kali: Giúp điều hòa huyết áp
- Magie, sắt, canxi, photpho: Tốt cho xương khớp, tuần hoàn máu và hệ thần kinh
Chất chống oxy hóa:
- Polyphenol, axit gallic, flavonoid: Giúp ngăn ngừa gốc tự do, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương, làm chậm quá trình lão hóa.
3. Trái nhãn có tác dụng gì? 7 lợi ích nổi bật cho sức khỏe
Không chỉ ngon miệng, trái nhãn còn mang đến nhiều lợi ích bất ngờ cho sức khỏe. Nhờ vào hàm lượng vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa dồi dào. Dưới đây là 7 công dụng nổi bật nhất mà bạn nên biết:
Tăng cường hệ miễn dịch
Nhãn là nguồn vitamin C dồi dào, giúp:
- Tăng sức đề kháng;
- Chống lại virus, vi khuẩn;
- Hỗ trợ sản xuất bạch cầu bảo vệ cơ thể.
Mẹo hay: Ăn 5–10 quả nhãn mỗi ngày giúp phòng cảm cúm tự nhiên.
Cải thiện giấc ngủ, giảm căng thẳng
Theo Đông y, nhãn có tính ấm, vị ngọt, giúp:
- An thần, giảm lo âu;
- Cải thiện tình trạng mất ngủ;
- Tốt cho người hay suy nhược thần kinh.
Tip: Uống nước nhãn nấu với táo đỏ, kỷ tử vào buổi tối giúp ngủ ngon hơn.
Bổ máu, tăng cường tuần hoàn
Nhãn chứa sắt và vitamin B, giúp:
- Kích thích sản sinh hồng cầu;
- Phòng ngừa thiếu máu, đặc biệt ở phụ nữ và người lớn tuổi.
Chống lão hóa, làm đẹp da
Với lượng chất chống oxy hóa cao, nhãn giúp:
- Ngăn chặn gốc tự do gây lão hóa;
- Giữ cho làn da căng mịn, tươi sáng;
- Làm chậm tiến trình hình thành nếp nhăn.
Tốt cho hệ tiêu hóa
Chất xơ trong nhãn (đặc biệt là nhãn khô) hỗ trợ:
- Nhuận tràng, giảm táo bón;
- Tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng ở ruột.
Hỗ trợ tim mạch
Kali có trong nhãn giúp:
- Điều hòa huyết áp;
- Giảm căng thẳng mạch máu;
- Ngăn ngừa đột quỵ và đau tim.
Tăng cường năng lượng
Lượng đường tự nhiên trong nhãn dễ hấp thu, giúp:
- Cung cấp năng lượng tức thì;
- Giảm mệt mỏi, tăng hiệu suất học tập/làm việc.
4. Ai không nên ăn nhiều nhãn?
Mặc dù trái nhãn có lợi cho sức khỏe, nhưng do tính nóng cho cơ thể và hàm lượng đường cao. Nên không phải ai cũng phù hợp ăn nhiều nhãn, đặc biệt trong mùa hè. Dưới đây là những nhóm người nên hạn chế tiêu thụ:
Người bị tiểu đường
- Nhãn chứa nhiều đường tự nhiên (glucose, fructose), dễ làm tăng đường huyết nhanh chóng;
- Người mắc bệnh tiểu đường hoặc đang kiểm soát lượng đường trong máu nên hạn chế ăn nhãn tươi và tránh dùng long nhãn sấy khô.
Phụ nữ mang thai (đặc biệt 3 tháng đầu)
Theo Đông y, nhãn có tính nhiệt (nóng), nếu ăn nhiều có thể gây:
- Nóng trong người;
- Đau bụng, xuất huyết nhẹ;
- Tăng nguy cơ động thai với người cơ địa yếu;
- Phụ nữ mang thai nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng nhãn, nhất là trong giai đoạn đầu thai kỳ.
Người có cơ địa nhiệt, dễ nổi mụn
Ăn quá nhiều nhãn có thể gây:
- Nhiệt miệng, mụn nhọt;
- Khó tiêu, đầy bụng, rối loạn tiêu hóa;
- Ngoài ra, những người thường xuyên bị nóng trong, nổi mụn, dị ứng thời tiết nên ăn vừa phải.
Trẻ em dưới 1 tuổi
- Hệ tiêu hóa của trẻ còn yếu, chưa xử lý tốt đường tự nhiên;
- Ăn nhãn quá sớm có thể gây đầy bụng, tiêu chảy hoặc dị ứng.
* Khuyến nghị tiêu thụ:
- Người trưởng thành khỏe mạnh: 100–150g (tương đương 10–15 quả nhãn)
- Người ăn kiêng, giảm cân: Dưới 100g, ăn vào ban ngày
- Bệnh nhân tiểu đường, phụ nữ mang thai: Hạn chế hoặc theo hướng dẫn bác sĩ
5. Các cách thưởng thức trái nhãn tốt cho sức khỏe
Không chỉ ngon khi ăn tươi, trái nhãn còn có thể chế biến thành nhiều món ăn khác. Dưới đây là một số cách thưởng thức nhãn vừa ngon vừa tốt cho sức khỏe:
Ăn nhãn tươi – giữ trọn dinh dưỡng tự nhiên
Cách đơn giản nhất nhưng cũng ngon nhất. Nhãn tươi cung cấp vitamin C, khoáng chất và chất chống oxy hóa tự nhiên. Giúp tăng sức đề kháng, làm đẹp da và bổ sung năng lượng nhanh chóng.
Mẹo nhỏ: Ăn nhãn tươi sau bữa ăn khoảng 30 phút để tránh tăng đường huyết đột ngột.
Nhãn sấy khô (long nhãn) – vị thuốc và món ngọt truyền thống
Long nhãn được dùng nhiều trong y học cổ truyền để:
- Bổ máu, an thần, dưỡng tâm;
- Hỗ trợ cải thiện trí nhớ, giấc ngủ.
Long nhãn thường được dùng trong các món:
- Chè hạt sen long nhãn: Thanh mát, tốt cho người suy nhược;
- Chè dưỡng nhan: Phối hợp với tuyết yến, kỷ tử, táo đỏ;
- Nước long nhãn táo đỏ: Giúp ngủ ngon, giảm căng thẳng.
Sinh tố nhãn – thơm ngọt mát lành
- Kết hợp nhãn tươi với sữa chua, đá viên, chuối hoặc dứa;
- Giàu vitamin C, giúp giải nhiệt, đẹp da, kích thích tiêu hóa.
*Gợi ý: Sinh tố nhãn + chuối + sữa chua = combo tăng đề kháng, giảm mệt mỏi cực tốt.
Siro nhãn ngâm đường – bảo quản dài ngày
- Nhãn bóc vỏ, bỏ hạt, ngâm với đường phèn rồi bảo quản lạnh;
- Dùng pha nước mát, topping cho trà, chè, hoặc ăn kèm đá bào.
Món này rất tiện lợi để "trữ sẵn", thưởng thức dần quanh năm.
Kết hợp với các loại hạt, thảo mộc – tăng công dụng
- Nhãn + hạt sen: bổ tâm, ngủ ngon;
- Nhãn + kỷ tử, táo đỏ: bổ huyết, làm đẹp da;
- Nhãn + gừng tươi: làm ấm cơ thể, tốt cho người hay lạnh bụng.
6. Kết luận: Ăn nhãn đúng cách – Khỏe đẹp mỗi ngày
Trái nhãn không chỉ là loại quả mùa hè thơm ngon, ngọt lịm mà còn là “kho báu dinh dưỡng” từ thiên nhiên. Mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như: tăng sức đề kháng, làm đẹp da, cải thiện giấc ngủ và bổ máu.
Tuy nhiên, do chứa lượng đường tự nhiên khá cao và có tính nóng. Bạn nên ăn với liều lượng hợp lý và đúng thời điểm để tránh tác dụng ngược như nóng trong, nổi mụn hay tăng đường huyết.
Viết bình luận